ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΟΜΙΛΙΑΣ
Κ. Μάλαμα : Παλεύουμε για ένα αναπηρικό κίνημα ακηδεμόνευτο και στεκόμαστε δίπλα στις καθημερινές διεκδικήσεις του.
Εισήγηση Κυριακής Μάλαμα στο σχέδιο νόμου “Αρχή της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης, επικαιροποίηση της ορολογίας του Αστικού Κώδικα, του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, του Ποινικού Κώδικα, του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας, του Κώδικα Συμβολαιογράφων και του ν.4478/2017, για την εναρμόνισή της με τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία που κυρώθηκε με τον ν.4074/2012 και λοιπές διατάξεις για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη των ατόμων με αναπηρία”. Ολομέλεια Βουλής. 16.2.2023
Κυρίες και κύριοι βουλευτές, πάντα, όταν συζητάμε ένα νομοσχέδιο που αγγίζει κοινωνικές και δικαιωματικές διαστάσεις, καλό είναι να θέτουμε ένα βασικό εισαγωγικό ερώτημα. Βελτιώνει ή όχι την υφιστάμενη κατάσταση; Σε σχέση, λοιπόν, με το παρόν νομοσχέδιο το ερώτημα βάσης είναι αν βελτιώνει την θέση των ατόμων με αναπηρία και στην πραγματική ζωή αλλά και σε επίπεδο νομικής θεμελίωσης των δικαιωμάτων τους.
Η απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα, σε ότι αφορά το παρόν νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης είναι, ότι οι διατάξεις που έχουμε μπροστά μας κινούνται στη σφαίρα των καλών προθέσεων, αλλά δεν έχουν απτή και άμεση εφαρμογή στην ζωή των ατόμων με αναπηρία. Τι εννοούμε με αυτό: με το παρόν νομοσχέδιο εισάγεται η αρχή της ισότιμης μεταχείρισης των ατόμων με αναπηρία σε ότι αφορά μια σειρά από θεμελιώδη αγαθά, όπως η κοινωνική ασφάλεια, η κοινωνική προστασία, η προστασία της υγείας, οι κοινωνικές παροχές, η εκπαίδευση, η στέγη κι άλλα βασικά για τη ζωή και την αξιοπρέπεια αγαθά.
Συμφωνούμε με αυτή την επί της αρχής ισχυροποίησης του θεσμικού πλαισίου της ισότητας; Φυσικά και συμφωνούμε. Είναι μια θετική εξέλιξη για το κράτος δικαίου και τον νομικό μας πολιτισμό; Ναι είναι. Έχει, όμως, άμεση εφαρμογή στη ζωή των ατόμων με αναπηρία; Την απάντηση την δίνει η τρίτη παράγραφος του άρθρου 3 του νομοσχεδίου. Και τι λέει; Ότι όχι δεν υπάρχει άμεση εφαρμογή, ούτε σαφές πλαίσιο, γιατί απαιτείται η έκδοση ενός Προεδρικού Διατάγματος επτά συναρμόδιων Υπουργείων, στο οποίο θα καθορίζονται τα μέτρα που είναι αναγκαία για την εφαρμογή αυτής της ισότιμης μεταχείρισης. Με άλλα λόγια, παραπέμπεται η εφαρμογή της αρχής αυτής, της θεμελιώδους αυτής αρχής σε έναν κυβερνητικό συντονισμό που είναι απίθανο να ολοκληρωθεί μέσα στις λίγες ημέρες που μας απομένουν μέχρι τις εκλογές.
Άρα, λοιπόν, έχουμε ένα νομοσχέδιο, το οποίο ως προς το συγκεκριμένο ζήτημα, εγγράφεται σε εκείνα των καλών προθέσεων, αλλά το οποίο είναι, για την ώρα και θα παραμείνει για το λίγο διάστημα πολιτικού βίου που απομένει σε αυτή την κυβέρνηση, ένα άδειο κέλυφος. Και ρωτάμε καλοπροαίρετα. Γιατί επί τέσσερα χρόνια η κυβέρνηση δεν προχώρησε στην εφαρμογή των όσων διατείνεται ότι επιδιώκει με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο; Γιατί, ενώ μας παρουσιάζει μια σειρά από καλές προθέσεις , οι πολιτικές της για τα άτομα με αναπηρία ήταν ακραία νεοφιλελεύθερες, δημοσιονομικά περιοριστικές και πολλές φορές άκρως τιμωρητικές;
Επιτρέψτε μου μερικά παραδείγματα, για να διαφανεί η κυβερνητική υποκρισία. Λέει το άρθρο 3 ότι διασφαλίζεται η ίση πρόσβαση στην κοινωνική ασφάλιση και την υγειονομική περίθαλψη. Εγκύκλιος Τσακλόγλου του 2021. Καλεί τον ασφαλιστικό φορέα να αναζητήσει σε βάθος ετών, ως αχρεωστήτως καταβληθέντα, τα ποσά των συντάξεων χηρείας των ατόμων με αναπηρία, των οποίων απεβίωσε ο ένας γονέας τους. Ξέρετε τι σημαίνει αυτό; Ότι χήρες με ανάπηρο παιδί πρέπει να επιστρέψουν χιλιάδες ευρώ στον ΕΦΚΑ. Ξέρετε με πόσα λεφτά καλούνται να ζήσουν αυτές οι οικογένειες; Με 500 ευρώ το μήνα. Αυτή είναι η ίση πρόσβαση.
Δεύτερο παράδειγμα. Άτομα με 80% αναπηρία καλούνται να περνούν από τις επιτροπές των Κέντρων Πιστοποίησης Αναπηρίας, μέσα σε κλίμα μπούλινγκ, κάθε χρόνο για να το πούμε απλά. Άθλιες συμπεριφορές των μελών των επιτροπών προς τα άτομα με αναπηρία και τους συνοδούς τους. Γιατί; Για να μειωθούν τα ποσοστά τεχνητά και για να μειωθεί το κονδύλι των αναπηρικών συντάξεων. Έχουμε καταγγείλει το θέμα κι εμείς κι οι φορείς του αναπηρικού κινήματος αμέτρητες φορές.
Λέτε για ίση πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη. Από αυτήν εδώ την αίθουσα έχουμε καταγγείλει ότι έχετε αφήσει τα παιδιά που έχουν ανάγκη ειδικών θεραπειών χωρίς παιδοψυχίατρο στην Χαλκιδική εδώ και 2 και πλέον χρόνια. Σπρώχνετε έτσι τις οικογένειες στον ιδιωτικό τομέα για λογοθεραπείες κι εργoθεραπείες, ενώ για την διαδικασία της διαφοροδιάγνωσης καταδικάζετε αυτά τα παιδιά σε αναμονή μηνών στα μεγάλα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης.
Λέτε για πρόσβαση σε φορολογικές διευκολύνσεις. Καταγγέλουμε ότι ΔΟΥ έχουν επιδοθεί σε ένα φοροσαφάρι σε σχέση με τα αναπηρικά αυτοκίνητα, για να καρατομήσουν στην κυριολεξία, τις οικογένειες με άτομα με αναπηρία. Έχουμε καταγγείλει ότι συγκεριμένη ΔΟΥ ζητούσε χιλιάδες ευρώ φόρο πολυτελείας σε αυτοκίνητο 1600 κυβικών τετραπληγικού ανθρώπου, σε έναν Νομό που δεν έχει δημόσια συγκοινωνία και που τα άτομα με αμαξίδιο δεν μπορούν, στην κυριολεξία να βγουν από το σπίτι. Αυτοί είστε.
Λέει το άρθρο 3 ότι διασφαλίζει την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στην εκπαίδευση. Ξέρετε πόσα χιλιόμετρα πρέπει να κάνει ένα παιδί από την Συκιά της Χαλκιδικής για να πάει στο πλησιέστερο ειδικό σχολείο στον Πολυγύρο; 150 χιλιόμετρα την ημέρα. Ξέρετε ότι δεν υπάρχει σχολικό λεωφορείο για να το μεταφέρει και το ΚΤΕΛ, το οποίο κάνει το δρομολόγιο σε τέσσερις ώρες δεν έχει υποδομή προσβασιμότητας για άτομα με κινητική αναπηρία;
Ξέρετε, τέλος, ότι, σε ότι αφορά το δικαίωμα στη στέγη, ολόκληρη η Χαλκιδική δεν έχει ούτε μια δημόσια δομή υποστηριζόμενης διαβίωσης για τα άτομα με αναπηρία; Ξέρετε ότι τα άτομα με αναπηρία χωρίς οικογένεια δεν έχουν που να πάνε; Άρα, λοιπόν, οι καλές σας προθέσεις επί του νομοσχεδίου δεν πείθουν κανέναν. Αντίθετα, μας υποψιάζουν ότι μηχανεύεστε ένα προεκλογικό τρικ για να καλύψετε τις τεράστιες ευθύνες σας σε όλα όσα προαναφέραμε.
Πάμε τώρα στις υπόλοιπες διατάξεις του νομοσχεδίου. Λέτε ότι θεραπεύετε την αναχρονιστική ορολογία που υπήρχε στους νομικούς κώδικες, σε σχέση με τα άτομα με αναπηρία κι ιδιαίτερα ως προς την ορολογία που αφορά στους κωφούς και βαρύκοους συμπολίτες μας. Επί της αρχής και πάλι είμαστε απολύτως θετικοί σε κάθε παρέμβαση που διορθώνει αντιπεπιστημονικούς κι αναπηροφοβικούς αναχρονισμούς. Όμως, τι προέκυψε από την διαβούλευση με τους φορείς; Ότι οι διορθώσεις σας είναι μισές. Χρησιμοποιείτε όρους εξίσου αντιεπιστημονικούς κι αναπηροφοβικούς για να διορθώσετε τα παλιά κατάλοιπα.
Αποκαλείτε “μη ομιλούντες” τους κωφούς, λες και δεν γνωρίζετε ότι οι κωφοί ομιλούν, είτε μέσα από την νοηματική, είτε μέσα από την γραπτή γλώσσα. Σας το είπε κι η Εθνική Συνομοσπονδία των Ατόμων με Αναπηρία κι η Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδας. Κάνατε ότι δεν καταλάβατε. Σας είπαν και στην ακρόαση και με γραπτά υπομνήματα τους ότι δεν υπάρχει μη ομιλών κωφός. Επίσης, η ΕΣΑμεΑ σας είπε ότι χρησιμοποιείτε ακόμα έναν αναπηροφοβικό όρο, αυτόν του διανοητικά ασθενούς. Δεν υπάρχει διανοητικά ασθενής. Υπάρχουν άτομα με νοητική αναπηρία. Και ρωτάμε. Γιατί, ενώ υποτίθεται ότι εργαστήκατε εντατικά για αυτές τις αλλαγές στους νομικούς κώδικες καταλήξατε σε αυτά τα λάθη; Γιατί δεν συνεργαστήκατε σε βάθος με το αναπηρικό κίνημα, γιατί δεν το ακούσατε, γιατί δεν διορθώνετε τα σφάλματα αυτά. Δεν μας δώσατε κάποια απάντηση στην επιτροπή. Αν νομίζετε ότι μπορείτε δώστε μας τώρα.
Η κυβέρνηση διατείνεται, επίσης, ότι με το παρόν νομοσχέδιο βελτιώνεται η πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στη δικαιοσύνη. Η δική μας εκτίμηση είναι ότι δεν υπάρχει τίποτα ρηξικέλευθο στο συγκεκριμένο πεδίο στο νομοσχέδιο και το μόνο που συμβαίνει είναι να ορίζεται ένας δικαστικός υπάλληλος κι ένας δικαστικός λειτουργός ως υπεύθυνοι σε κάθε δικαστήριο για να διερευνούν τα προβλήματα και να αναζητούν λύσεις. Επαρκεί αυτή η ανάθεση; Όχι βέβαια. Υπογραμμιστήκαν οι ανάγκες διασφάλισης της κινητικής προσβασιμότητας στα δικαστικά μέγαρα, αλλά κι οι ανάγκες πρόσβασης στο σύστημα για τα άτομα με αναπηρία.
Οι φορείς στην επιτροπή κατήγγειλαν ότι δίδονται καταθέσεις μέσα στα αυτοκίνητα, ότι άνθρωποι με προβλήματα όρασης δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στις δικογραφίες, άνθρωποι κωφοί δεν μπορούν να αλληλεπιδράσουν με την δικαιοσύνη γιατί δεν υπάρχουν υπηρεσίες μετάφρασης στη νοηματική. Τονίστηκε, μάλιστα, από την Σύλλογο Παραπληγικών Ελλάδας, ότι υπάρχουν δικαστές, με κινητική αναπηρία, οι οποίοι λόγω της τραγικής υποδομής δεν μπορούν να ανέβουν στην Έδρα να κάνουν τη δουλειά τους. Απαντάει το νομοσχέδιο σε αυτές τις ανάγκες; Όχι βέβαια, Υπάρχει χαώδης απόσταση που πρέπει να διανύσει η Πολιτεία για να διασφαλιστούν τα αυτονόητα. Κι εδώ η κυβέρνηση έχει να παρουσιάσει μηδενικό έργο.
Τέλος, η κυβέρνηση θριαμβολόγησε για την διάταξη που δίνει πρόσβαση στα άτομα με αναπηρία στην νομική βοήθεια. Επί της αρχής και πάλι το μέτρο είναι θετικό, υπό την προϋπόθεση όμως, ότι η νομική βοήθεια λειτουργεί. Παραδέχτηκε ο Υπουργός στην επιτροπή ότι οφείλονται σημαντικά ποσά σε αποζημιώσεις σε δικηγόρους για την νομική βοήθεια και τα ποσά αυτά δεν πρόκειται να εκκαθαριστούν άμεσα. Άρα για ποια πρόσβαση στη νομική βοήθεια μιλάμε, όταν ο ίδιος ο θεσμός δυσλειτουργεί;
Αυτοί, λοιπόν, είναι οι λόγοι που ασκήσαμε οξύτατη κριτική στην κυβέρνηση στο παρόν νομοσχέδιο. Προφανώς με τις γενικές αρχές που αναφέρει συμφωνούμε όλοι. Όμως όταν αυτές οι αρχές χρησιμοποιούνται ως προεκλογικό φύλο συκής για να εμφανιστεί η κυβέρνηση ως ευαίσθητη απέναντι στα άτομα με αναπηρία, εμείς έχουμε καθήκον να καυτηριάζουμε τα κακώς κείμενα της πραγματικότητας και να μην συμβιβαζόμαστε με ωραιοποιήσεις και στρογγυλοποιήσεις. Παλεύουμε για έναν αναπηρικό κίνημα ακηδεμόνευτο και στεκόμαστε δίπλα στις καθημερινές διεκδικήσεις του. Δεν αρκούμαστε στα λόγια. Πιέζουμε για έργα. Σας ευχαριστώ.