ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΟΜΙΛΙΑΣ
Κ. Μάλαμα : Οι καλλιτέχνες πλήρωσαν βαρύ τίμημα από την αδράνεια του Υπουργείου Πολιτισμού να αντιδράσει έγκαιρα στις αλλαγές της ψηφιακής εποχής.
Ομιλία στο σχέδιο νόμου: “Καθορισμός κανόνων σχετικά με την άσκηση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων που ισχύουν για ορισμένες επιγραμμικές μεταδόσεις ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών και αναμεταδόσεις τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων, με τη διατήρηση υψηλού επιπέδου προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων στην ψηφιακή ενιαία αγορά και με το δικαίωμα του δημοσίου δανεισμού και την αναπαραγωγή πρόσθετου αντιτύπου από μη κερδοσκοπικές βιβλιοθήκες ή αρχεία- Τροποποίηση ν. 2121/1993 και ν. 4481/2017 - Ενσωμάτωση των Οδηγιών (ΕΕ) 2019/789, (ΕΕ) 2019/790 και 2006/115/ΕΚ”. Ολομέλεια Βουλής 22.11.2022
Κυρίες και κύριοι βουλευτές, το σχέδιο νόμου για το κανονιστικό πλαίσιο των δικαιωμάτων της πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων που συζητούμε σήμερα, κανονικά θα έπρεπε να αποτελεί τμήμα μιας συγκροτημένης κι ολοκληρωμένης προσπάθειας εκσυγχρονισμού κι εμβάθυνσης της προστασίας του πνευματικού έργου των δημιουργών, στην εποχή της παγκοσμιοποιημένης πληροφορίας, στην εποχή της ευρωπαϊκής και διεθνούς ψηφιακής αγοράς, στην εποχή της ψηφιακής και διαδικτυακής κυκλοφορίας της γνώσης.
Ο τρόπος που ενσωματώνει το Υπουργείο Πολιτισμού κι Αθλητισμού το κοινοτικό πλαίσιο επιτελεί αυτό τον στόχο; Η απάντηση είναι προφανώς όχι. Προστατεύονται τα πνευματικά έργα των δημιουργών, των καλλιτεχνών, των επιστημόνων στην ψηφιακή εποχή από αυτό το νομοσχέδιο; Σαφώς και όχι.
Η σημερινή κατάσταση είναι αυτή της γιγάντωσης της χρήσης πνευματικών έργων μέσα από τους κολοσσούς τους διαδικτύου, μέσα από πλατφόρμες με υπερεθνική εμβέλεια, μέσα από πολυεθνικούς τεχνολογικούς κολοσσούς, οι οποίοι λειτουργούν εν πολλοίς χωρίς κανέναν έλεγχο, χωρίς να έχει καταστεί εφικτή η δίκαιη κι αποτελεσματική φορολογική μεταχείρισή τους μέχρι σήμερα, χωρίς να δεσμεύονται σε ένα πλαίσιο απόδοσης των δίκαιων αμοιβών των δημιουργών, των καλλιτεχνών, των ερμηνευτών, των επιστημόνων, των παραγωγών πνευματικής ιδιοκτησία εν γένει.
Η νέα πραγματικότητα αυτή έρχεται να διογκώσει μια σειρά από προβλήματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην Ελλάδα, η οποία από το 2015 μέχρι το 2019 πάλεψε για την κάθαρση της στο συγκεκριμένο θέμα, αλλά που από το 2019 και μετά, με ευθύνη της σημερινής κυβέρνησης, έμεινε πάρα πολύ πίσω στην προστασία της διανοητικής και πνευματικής ιδιοκτησίας συνολικότερα.
Οι καλλιτέχνες πλήρωσαν πολύ βαρύ τίμημα από το 2019 κι έπειτα από την αδράνεια του Υπουργείου Πολιτισμού να αντιδράσει έγκαιρα στις νέες αλλαγές. Την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση επί δύο χρόνια απαγόρευε επί της ουσίας την δημόσια καλλιτεχνική έκφραση, μέσα από τα περιοριστικά μέτρα από τον κορονοϊό, αδιαφορούσε επιδεικτικά για την ψηφιακή προστασία των πνευματικών έργων και για την εμβάθυνση του πλαισίου σε νέα φαινόμενα, όπως είναι αυτό της ψηφιακής εξόρυξης κειμένων έργων λόγου από πλατφόρμες ή σε θέματα όπως η ατομική αναπαραγωγή οπτικοακουστικών έργων μέσα από ψηφιακά νέφη.
Οι νέες αυτές ψηφιακές προκλήσεις γιγαντώθηκαν παγκοσμίως κατά την διάρκεια της πανδημίας και σήμερα πολλές από αυτές μεταβλήθηκαν σε κεντρικές τάσεις της αγοράς. Το Υπουργείο Πολιτισμού δεν κατάφερε ή και δεν θέλησε να αντιληφθεί έγκαιρα αυτές τις αλλαγές και να προστατέψει τους δημιουργούς.
Η πολιτική, λοιπόν, της κυβέρνησης για τους καλλιτέχνες και τους δημιουργούς γενικότερα ήταν αυτή της ακραίας συμπίεσης των δυνατοτήτων τους να βιοπορίζονται από την χρήση των πνευματικών έργων τους. Καταστρατήγησε επί της ουσίας τον θεμέλιο λίθου του δικαίου της πνευματικής ιδιοκτησίας, την δυνατότητας δηλαδή της πρόσβασης σε εύλογη αμοιβή για τον πνευματικό δημιουργό, αφήνοντας αρρύθμιστη κι αχαλίνωτη την ψηφιακή αγορά.
Με την παρούσα ενσωμάτωση των κοινοτικών οδηγιών που συζητούμε σήμερα γίνονται βήματα απάντησης στις νέες προκλήσεις που προαναφέρθηκαν; Η άποψη μας είναι ότι η ενσωμάτωση αυτή είναι ατελής κι αφήνει πολύ σημαντικά κενά σε μία ευρωπαϊκή ψηφιακή αγορά και σε ένα διεθνές ψηφιακό περιβάλλον που είναι άκρως καπιταλιστικά και που επί της αρχής λειτουργούν με γνώμονα το αχαλίνωτο κέρδος των κολοσσών σε βάρος της εύλογης κι αναλογικής αμοιβής των δημιουργών, των ερμηνευτών, των καλλιτεχνών, των παραγωγών έργων λόγου κι ούτω καθεξής.
Η κατάσταση αυτή έρχεται να επιδεινώσει ακόμα περισσότερο την θέση των πνευματικών δημιουργών στη χώρα μας, με δεδομένη την διαρκή τάση υποβάθμισης της δυνατότητας βιοπορισμού τους από την δουλειά τους. Η προσπάθεια που είχε κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ για εξυγίανση της αγοράς συλλογικής διαχείρισης, για διαφάνεια και για δίκαιες αμοιβές όταν ήταν κυβέρνηση πάγωσε από την σημερινή κυβέρνηση, ενώ η καθημερινότητα των καλλιτεχνών σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της χώρας επιδεινώθηκε έντονα από την διαχείριση της κατάστασης στην πανδημία και την παντελή απουσία μέτρων στήριξης προς τον καλλιτεχνικό κόσμο.
Εμείς επαναλαμβάνουμε ότι μια άλλη πολιτική για τον πολιτισμό είναι απαραίτητη, μια πολιτική με επίκεντρο τον δημιουργό, με εμβάθυνση του πλαισίου προστασίας του πνευματικού έργου σε σχέση με τις νέες προκλήσεις της ψηφιακής εποχής και βέβαια μέσα από την εξασφάλιση της δυνατότητας δίκαιου βιοπορισμού του καλλιτέχνη από την δουλειά του.
Μία τέτοια πολιτική είναι αδύνατον να εφαρμοστεί από την σημερινή κυβέρνηση, μία τέτοια πολιτική έχει ανάγκη από μία νέα προοδευτική κυβέρνηση που θα αντιλαμβάνεται την καλλιτεχνική δημιουργία ως αντικείμενο προστασίας κι όχι ως προϊόν βορά στην αχαλίνωτη όρεξη των κολοσσών για κέρδος.